دسپوتیسم یا خدایگان سالاری از واژه ی دسپوتس که در زبان یونانی به معنای ارباب و خداوندگار است گرفته شده مراد از آن اقتداری است که هیچ حد قانونی و سنتی ندارد و خود سرانه به کار برده میشود.
دسپوتیسم اغلب معنای بد دارد و برابر با استبداد بی بندو بار است اما گاه از دسپوتیسم روشنفکرانه نیز سخن می رود که مراد از آن آنگونه حکومت آرمانی است که افلاطون و نیز برخی از اندیشه گران روزگار نو خواهان آن بوده اند .
دراین نوع حکومت قدرت مطلق میبایست در دست رهبرانی قرار گیرد که با ایده های فلسفی خود جامعه را در جهت خیرو سعادت راهنمایی کند.
? دسپوتیسم شرقی
کارل ویتــــــفوگل جامعه شناس آلمانی ،مفهوم تازه ای از دسپوتیسم را با نام دسپوتیسم شرقی عرضه کرده است و مقصود او از این اصطلاح نام سیاسی اجتماعی حاکم بر تمدنهای کهن شرقی همچون چین و هند بوده است.
??این نظام از نظر او دارای ویژگی های ذیل است:
الف) یکه سالاری (اتوکراسی)
ب) اداره کشور با سازمان اداری متمرکز
پ) نبودن آریستوکراسی پایدار
ت) پایین بودن پایگاه اجتماعی بازرگانان در جامعه
ث) کم اهمیتی برده داری
ج)کشاورزی بر پایه ی آبیاری گسترده
ویتفوگل عامل واپسین را اساس ویژگی های دیگر می شناسد.این نوع سازمان اجتماعی و سیاسی، علاوه بر شماری از تمدنهای آسیایی، تمدن سرخپوستان آمریکایی(اینکا،مایا،آزتک) را نیز در بر می گیرد.
