در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ بود که سرانجام مظفرالدین شاه خواسته های متحصنین را پذیرفت و فرمان معروف مشروطه را صادر کرد، در واقع فرمان مشروطه، فرمانی برای تشکیل مجلس شورای ملی بود، مجلسی که قرار بود برای اولین بار در ایران تشکیل شود، بدین ترتیب برای نخستین بار بود که مردم می توانستند از سایه سلطان خارج شده و در امور مملکت فعال شوند.
مظفرالدین شاه در بخشی از نامه در مورد ضرورت اصلاحات و تاسیس مجلس خطاب به صدراعظم یعنی میرزا نصرالله‌خان مشیرالدوله می گوید«… اراده همایونی ما براین تعلق گرفت که برای رفاهیت و امنیت قاطبه اهالی ایران و تشیید مبانی دولت،اصلاحات مقننه به مرور در دوائر دولتی و مملکتی به موقع اجرا گذارده شود چنان مصمم شدیم که مجلس شورای ملی از منتخبین شاهزادگان قاجاریه, علماء, اعیان, اشراف, ملاکین و تجار و اصناف به انتخاب طبقات مرقومه در دارالخلافه تهران تشکیل و تنظیم شود که در مهام امور دولتی و مملکتی و مصالح عامه مشاوره و مداقه لازمه را به عمل آورده به هیئت وزرای دولت خواه ما در اصلاحاتی که برای سعادت و خوشبختی ایران خواهد شد اعانت و کمک لازم را بنماید..»
بعد از دستور مظفرالدین شاه مبنی بر تشکیل مجلس، مجلسی موقت که از آن به عنوان مجلس موسسان نیز یاد می شود، تشکیل یافت وظیفه آن تدوین نظامنامه ای برای انتخابات مجلس شورای ملی بود، بر اساس این نظامنامه در ابتدا انتخابات طبقه ای بود و نمایندگان از میان شاهزادگان، روحانیون، اعیان و اشراف، تجار، مالکان، صنعتگران و پیشه وران انتخاب می شدند، تعداد نمایندگان مجلس شورای ملی ۱۵۶ نماینده بود که ۶۰ کرسی برای تهران و ۹۶ کرسی برای ایالات دیگر بود.
انتخابات در ایالات به صورت دو مرحله ای بود که در ابتدا باید انجمن های ایالتی تشکیل می شد و از بین آن ها نمایندگان مجلس شورای ملی انتخاب می شد، در تهران انتخابات یک مرحله ای بود. در مجلس اول همچنین همه مردم حق رای نداشتند، بر این اساس زنان، کارگران، شاگردان اصناف و دهقان‌های روستایی حق انتخاب کردن نداشتند.
مجلس اول توسط محمد علی شاه به توپ بسته شد و بدین ترتیب کار مجلس اول به پایان یافت، پس از فتح تهران توسط مشروطه خواهان بود که مجلس عالی دوم تشکیل شد و زمینه برای انتخابات مجلس شورای اسلامی دوم فراهم شد. در مجلس شورای دوم بود که برای نخستین بار فراکسیون ها تشکیل شدند، این مجلس نیز با التیماتوم روس ها به دلیل استخدام مورگان شوستر آمریکایی تعطیل شد.
مجلس سوم در زمان احمدشاه قاجار بود که تشکیل شد و شصت و هشت نماینده در این مجلس حضور داشتند، تغییراتی در نظامنامه انتخاباتی انجام شد که طی آن با حذف برخی از شرایط دامنه انتخاب نمایندگان گسترده تر شد، شروع به کار مجلس مصادف با آغاز جنگ جهانی اول بود، سید حسن مدرس رهبری فراکسیون هیئت علمیه را در این مجلس برعهده داشت. مجلس سوم نیز عمر چندانی نداشت و زمانی که ایران با ورود قوای روس، انگلیس و عثمانی به صحنه جنگی تبدیل شد، مجلس نیز تعطیل شد.
مجلس چهارم به واسطه تصویب قانون انتخاباتی جدید که در دوره سوم تصویب شده بود دارای آرایش متفاوتی بود و بیشتر از نیروهای محافظه کار تشکیل شده بود بر اساس قوانین جدید کلیه افراد ذکور بالغ ایران می توانستند در انتخابات مجلس شورای ملی رای بدهند.
مجلس پنجم به دلیل اقداماتی چند از مجالس معروف دوران مشروطه است، انتخابات این مجلس با دخالت های رضاخان روبه رو شد و اکثریت موافقان وی در قالب حزب تجدد و سوسیالیست به محلس راه یافتند، رضاخان در این مجلس توانست رای اعتماد بگیرد و به عنوان نخست وزیر برگزیده شود و در واقع همین مجلس بود که راه را برای رضاخان هموار کرد و لایحه انقراض قاجاریه و تفویض کشور به رضا پهلوی تا گشایش مجلس مؤسسان را تصویب کرد.
مجالس ششم تا دوازدهم در زمان رضاخان تشکیل شدند و بیشتر مجالس فرمایشی بودند. مجالس بعدی نیز تا مجلس بیست و چهارم (آخرین مجلس شورای ملی) در زمان پهلوی دوم تشکیل شد.
