▫️فرمان مشروطیت در اصل فرمان تشکیل مجلس شورای ملی است که مظفرالدین شاه قاجار در ۱۴ مرداد ۱۲۸۵ خورشیدی امضا کرد.
▫️سه روز پس از آن، مظفرالدين شاه در فرمان ديگري صدراعظم خود مشيرالسلطنه را مأمور تأسيس مجلس شورا و تدوين نظام نامة انتخابات كرد.
▫️ جلسه اي با حضور رجال و علما در مدرسة نظام براي تدوين نظام نامة انتخابات تشكيل شد. در جلسه، مشيرالدوله پس از سخنراني در بارة فرمان مشروطه از حاضران خواست پنج نفر را براي تدوين نظام نامه انتخاب كنند.
▫️پس از توشيح نظام نامه توسط مظفرالدين شاه، انتخابات تهران زير نظر هيئت ناظري متشكل از نمايندگاني از حكومت تهران، قاجار، علما، تجار و اصناف در ۲۵ شهريور همان سال برگزار شد.
انتخابات طبقاتی و صنفی
▫️اين انتخابات طبقاتي و صنفي بود و هر طبقه از ميان خود نمايندگاني براي حضور در مجلس انتخاب كردند.
▫️ ۶ گروه دارای «حق انتخاب شدن» عبارت بودند از:
۱- شاهزادگان و درباریان، ۲- روحانیان و طلبه ها، ۳- اشراف و اعیان، ۴- تاجرانی که مکان مشخصی برای کسب داشته باشند، ۵- ملاکینی که زمین هایشان حداقل ۱۰۰۰ تومان ارزش داشته باشد، و ۶- استادکاران دارای مغازه(اصناف).
شروع کار مجلس شورای ملی
▫️در ۱۵ مهر سال ۱۲۸۵ ش، نحستین مجلس شورای ملی افتتاح شد.
▫️در نخستين جلسة رسمي مجلس شوراي ملي كه فرداي روز افتتاح در مدرسة نظام تشكيل شد صنيع-الدوله به رياست مجلس برگزيده شد.
▫️اين مجلس از ۱۶۵ نماينده تشكيل گرديد كه ۶۰ نفر از آن ها نمايندگان تهران بودند.
در ابتداي كار، مجلس قانون اساسي كشور را تدوين كرد و در ۸ دی همان سال به امضاي مظفرالدين شاه رساند.
محمدعلی شاه و مجلس
▫️چند روز پس از آن، شاه درگذشت و محمدعلي شاه به حكومت رسيد و سوگند ياد كرد تا به مشروطه وفادار باشد.
▫️اما در عمل با دعوت نكردن از نمايندگان مجلس براي حضور در مراسم تاج گذاري نشان داد كه چندان ميانه اي با مجلس ندارد و سرانجام پيش از آنكه عمر دو سالة مجلس شوراي ملي به پايان برسد آن را به توپ بست.
▫️ پس از اين اقدام، تعدادي از نمايندگان كشته، برخي تبعيد و آواره و گروهي نيز بازداشت شدند.
