۲۸ آذرماه، سالروز تأسیس مدرسه علوم سیاسی ایران به عنوان روز علوم سیاسی شناخته شده و هر ساله در دانشگاه‌ها این روز گرامی داشته می‌شود. این روز بصورت رسمی در تقویم ثبت نشده‌است.
در اواخر سلطنت ناصرالدین شاه، میرزانصرالله نائینى که لقب مشیرالملک داشت و سمتش وزیر لشکرى بود از شاه تقاضا نمود که اجازه دهد وى سه پسر خود به نامهاى حسن، حسین و على را براى ادامه تحصیل به اروپا اعزام نماید.
شاه با این تقاضا موافقت کرد و میرزا نصرالله خان نائینى، فرزند ارشد خود را به امپراتورى روسیه فرستاد و حسین و على را به فرانسه و انگلستان اعزام نمود.
حسن در روسیه دوره حقوق و علوم سیاسى را در پترزبورگ به اتمام رسانید. على کوچکترین فرزند میرزا نصرالله خان پس از دو سال اقامت در فرانسه به بیمارى سل درگذشت و فرزند دیگرى به نام حسین (موتمنالملک) چندى در فرانسه و زمانى در انگلستان مشغول تحصیل شد.
در اوایل سال ۱۳۱۷ هجرى قمرى مقام وزارت امور خارجه و لقب مشیرالدوله به میرزا نصرالله خان نائینى تعلق گرفت و او نیز بلافاصله هر دو فرزند خود را به تهران احضار کردو هر دو را در وزارت امور خارجه مشغول کار کرد.
در ابتدا این دو جوان فکر پدر خود را معطوف به تشکیل یک مدرسه علوم سیاسى نمودند که در آن علوم پلتیکى (سیاسى) و زبان خارجى تدریس شود و این مدرسه یکى از ادارات تابع وزارت امور خارجه باشد و فارغ‌التحصیلان آن بلافاصله به استخدام وزارت امور خارجه درآیند.
مقدمات کار از هر جهت فراهم شد. امینالسلطان صدراعظم راه را به روى مشیرالدوله باز کرد و با تلاش او مدرسه علوم سیاسی به فرمان مظفرالدین شاه قاجار در نیمه شعبان ۱۳۱۷ قمری برابر با ۲۸ آذر ۱۲۷۸ خورشیدی در تهران افتتاح شد.
هدف از تاسیس
این مدرسه به منظور تربیت دیپلمات و مأمورین وارد به امور سیاسی برای وزارت امور خارجه تأسیس شد.
فارغ‌التحصیلان آن با پیشنهاد وزیر خارجه و تصویب شاه به سمت وابسته، به سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های ایران در خارج می‌رفتند یا در وزارت امور خارجه مشغول خدمت می‌شدند، بسیاری از فارغ‌التحصیلان این مدرسه بعدها شاغل مقام‌های مهم سیاسی شدند.
نخستین مدیر مدرسه میرزا حسن خان مشیرالملک (بعدها ملقب به مشیرالدوله و پیرنیا) بود.
در سال اول مجموعا ۱۴ دانشجو جذب این مدرسه جدید شدند. براى این مدرسه کنکور کتبى و شفاهى هر دو در نظر گرفته شده بود و هیئتى مرکب از چند استاد برجسته از داوطلبان امتحان مىکردند.
ابتدا دوره این مدرسه چهار سال تعیین شده بود ولى به زودى تغییر کرد و یک سال بر آن افزودند و به دوره تقسیم شد. براى دوره مقدماتى سه سال و براى دوره عالى دو سال در نظر گرفتند.
شرط سنی ورود به دوره مقدماتی این مدرسه حداقل چهارده و حداکثر شانزده سال بود. متقاضیان ورود به این مدرسه می‌بایستی تصدیق‌نامه شش ساله ابتدایی می‌داشتند و در امتحان ورودی شرکت کنند.
مدرسه سیاسی ابتدا در بنای اجاره ای دایر بود تا اینکه در ۲۷ اردیبهشت ۱۲۹۰ خورشیدی لایحه وزارت معارف (در زمان وزارت علاء السلطنه) در مجلس به تصویب رسید که ۱۵ هزار تومان از عایدات اداره نمک را به تأسیس مدرسه حقوق و سیاسی تخصیص داد.
بنابراین مصوبه، سیزده هزار و هفتصد و هفتاد ذرع زمین از اراضی بایر موازی با باغ نگارستان برای ساخت بنای این مدرسه و همچنین یک باب موزه و یک کتابخانه در نظر گرفته شد.
این مدرسه در اول اسفند ۱۳۰۵ از وزارت خارجه جدا و به وزارت معارف ملحق شد. در اواخر سال تحصیلی ۱۳۰۶–۱۳۰۷ بخش مقدماتی (متوسطه) مدرسه سیاسی از آن جدا و به مدرسه دارالفنون منتقل شد. از آن پس مدرسه سیاسی تنها دارای دوره عالی بود.
تبدیل به مدرسهٔ حقوق و سیاسی و اقتصاد
در ۱۳۰۶ دو مدرسهٔ سیاسی و حقوق در هم ادغام شدند و مدرسهٔ حقوق و سیاسی را تشکیل دادند. مدرسه تجارت نیز در ۱۳۰۹ در مدرسهٔ حقوق و سیاسی ادغام شد و مدرسهٔ حقوق و سیاسی و اقتصاد شکل گرفت که ریاست آن را نیز علی‌اکبر دهخدا بر عهده داشت.
تبدیل به دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی
با تشکیل دانشگاه تهران در ۱۳۱۳ این مدرسه با نام دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی و اقتصادی زیر مجموعهٔ دانشگاه تهران شد. با جدا شدن دانشکدهٔ اقتصاد از آن در ۱۳۴۶ این دانشکده به نام دانشکدهٔ حقوق و علوم سیاسی به کار خود ادامه داد.
