بلشويک Bolshevik ” و ” منشويک Menshevik” جناح هائى از جنبش انقلابی روسیه بودند که در سال ۱۹۰۳ بدنبال اختلاف نظر لنین و یولیوس مارتف که هر دو عضو حزب سوسیال دموکراتیک کارگران روسیه R.S.D.L.P. بودند شکل گرفت.
بر اساس برداشت ها و قرائت های متفاوت از مارکسیسم ومشاجرات ایدئو لوژیک این دو جناح با یکدیگر مرز بندى کردند. اين اختلاف در دومین کنگره حزب در لندن و سالها قبل از انقلاب اکتبر بر سر یک تفاوت تاکتيک ولى مهم و سرنوشت ساز بوجود آمد.
اکثریت که طرفدار نظر لنین بودند به اعتبار داشتن اکثريت به (Bolshinstavo) و يا ” بلشویک ” موسوم شدند و اصطلاح مارکسیسم – لنینیسم از اینجا باب شد. اقلیتى که طرفدار یولیوس مارتف بودند به اقلیت “Menshinstvo “یا ” منشویک ” معروف شدند.
اشتراک نظر
تئوریسین های هر دو جناح اکثریت و اقلیت معتقد بودند که روسیه و زير ساخت هاى آن به آن اندازه ای از توسعه صنعتی نرسیده است تا انقلاب کارگری که برای آن مبارزه می کنند در آنجا تحقق پیدا کند.لذا هر دو جناح بر این باور بودند که مبارزه برای سرنگونی رژیم تزاری در شرایط کنونی منجر به یک انقلاب بورژوازی خواهد شد.
تفاوت نظر در سه مورد
مفهوم حزب: منشويك ها معتقد به باز بودن حزب به روي اعضاي فعال و هواداران ساده بودند اما بلشويك ها مي گفتند حزب بايد ستيزه جو و با انضباطي سخت باشد كه انقلابيون حرفه اي به بيدار كردن مردم و رهبري آن ها بپردازند.
مفهوم انقلاب: منشويك ها معتقد بودند بايد به حركت خود به خودي توده ها اعتماد كرد كه به تدريج خود جزب انديشه انقلاب پرولتري مي شوند. ولي بلشويك ها معتقد بودند جريان آگاهي انقلابي بايد از خارج به كمك حزبي روشن بينتر تشريع شود. البته گرچه لنين همانند منشويك ها مي پذيرفت كه فاصله اي ميان انقلاب بورژوايي (ضد فئودالي) و انقلاب پرولتاريايي (ضد سرمايه داري) لازم است و براي همين مي كوشيد تا اين فاصله را به حداقل برساند.
تاكتيك در قبال جنگ: منشويك ها طرفدار استقرار حكومتي ائتلافي و پيگيري جنگ ميهني عليه آلمان اشغالگر بودند، اما لنين سرسختانه با سياست آشتي جوياني منشويك ها مخالفت مي كرد.
بعد از پیروزی انقلاب ، منشویک ها در شرایط سختی قرار گرفتند و در جنگ داخلی روسیه گروهی از آنان به روسهای سفید و گروهی دیگر به سرخ ها پیوستند و بالاخره حزب و تفکر منشویک ها در ۱۹۲۱ در شوروی غیر قانونی اعلام شد و پاره ای از رهبران آنها از روسیه مهاجرت کردند و بعضی ها هم خط عوض کردند و به بلشويک ها پیوستند.
