۱۹ آبان ۱۳۳۳ دکتر حسین فاطمی وزیر امورخارجه دولت مصدق و سیاستمدار وطن پرست به جوخه اعدام سپرده شد و زندگی کوتاهش در ۳۶ سالگی فدای آرمان هایش گشت.
حسین فاطمی هیچگاه به مانند دکتر مصدق مورد توجه قرار نگرفته اما نقش اساسی را در برپایی دولت ملی مصدق و ملی شدن صنعت نفت ایفا کرده است. مصدق در مورد نقش وی در مورد ملی شد صنعت نفت می گوید:
«اگر ملی شدن نفت خدمت بزرگی است از آن کسی که اول این پیشنهاد را نمود باید سپاسگزاری کرد و آن کس شهید راه وطن دکتر حسین فاطمی است.»
تلاش های بی وقفه، فاطمی در جهت کوتاه کردن دست های استثمارگران از ایران و مخالفت با دیکتاتوری پهلوی ها هم نفرت استبداد(شاه) و هم استعمار(انگلیس) را علیه وی به دنبال داشت و اعدام وی نیز بیانگر این موضوع است.
فاطمی معتقد بود: «… ملتی که روزی پرچم دار علم و فرهنگ و صنعت جهان بود… ملتی که راست بود، دوست بود، شعارش پندار نیک، گفتار نیک و کردار نیک بود یک چنین ملتی را یکصد سال استعمار کوشید خرد کند…»
سام فال دبیر شرقی سفارت انگلیس در تهران در زمان کودتا به پیروی از دولت متبوعش که وطن پرستانی مانند فاطمی را در ایران علیه منافع استعماری خود می دیدند، می گوید: «… اعدام بی رحمانه، صرفنظر از غیرانسانی بودن آن، ممکن است در مورد مصدق عاقلانه نباشد ولی شاید برای فاطمی، اگر دستگیر شود، بهترین راه حل باشد…»
جالب این که محمدرضا پهلوی بیش از مصدق از فاطمی کینه به دل داشت و در جواب روزولت که در مورد سرنوشت رهبران جبهه ملی سوال می کند، می گوید: «…مصدق محاکمه می‌شود و به سه سال محکوم خواهد گشت … ریاحی نیز مجازات مشابهی دارد؛ ولی یک استثناء وجود دارد و آن، حسین فاطمی است. او هنوز دستگیر نشده ولی به زودی او را پیدا می‌کنند. فاطمی، بیش ازهمه ناسزاگویی کرد. هم او بود که توده‌ای‌ها را واداشت مجسمه‌های من و پدرم را سرنگون و خرد کنند. او، پس از دستگیری، اعدام خواهد شد.»
اما در این میان به طور حتم سخن حسین فاطمی پس از ترور نافرجام اش در ۲۵ بهمن ۱۳۳۰ ماندگارتر از سخنان استعمار و استبداد برای تاریخ باشد که می گوید:
«برای جامعه و ملتی که می‌خواهد زنجیرهای گران بندگی و غلامی را پاره کند، این‌طور رنج‌ها و جان سپردنها و قربانی دادن‌ها باید امری عادی و بسیار ساده تلقی شود. تنها آتش مقدسی که باید در کانون سینهٔ هر جوان ایرانی برای همیشه زبانه بکشد این آرزو و آرمان بزرگ و پاک است که جان خود را در راه رهایی جامعه و نجات ملت خود از چنگال استعمار و فقر و بدبختی و ظلم و جور بگذارد»
روحش شاد.
.
