یکی از نقاط تاریک و بحثبرانگیز تاریخ معاصر خاورمیانه، دیدار «آدولف هیتلر» با «حاج امین الحسینی»، مفتی اعظم بیتالمقدس در تاریخ ۲۸ نوامبر ۱۹۴۱ در برلین است. این دیدار که در بحبوحه جنگ جهانی دوم و در اوج قدرتگیری نازیها صورت گرفت، همواره محل مناقشه و تفسیرهای متفاوت بوده است. اما آیا هیتلر حقیقتاً از آرمان فلسطین حمایت میکرد؟ یا این ملاقات تنها ابزاری در خدمت منافع سیاسی آلمان نازی بود؟
حاج امین الحسینی یکی از چهرههای برجسته و بانفوذ جهان عرب در قرن بیستم بود. وی با برخورداری از جایگاه مذهبی و سیاسی ویژه در فلسطین و در میان اعراب و مسلمانان، نقشی مهم در بسیج افکار عمومی علیه استعمار انگلیس و طرح اشغال فلسطین ایفا کرد. نفوذ وی چنان بود که برای بسیاری از عربها، مفتی اعظم نماد مقاومت در برابر پروژه صهیونیسم تلقی میشد.
دیدار او با هیتلر، در ظاهر برای جلب حمایت آلمان نازی از مبارزات فلسطینیها علیه اشغالگری انگلیس و مهاجرت یهودیان به فلسطین بود. در این جلسه، مفتی اعظم ضمن اعلام همبستگی با آلمان، خواستار توقف مهاجرت یهودیان و به رسمیت شناختن حق ملت فلسطین شد. هیتلر نیز در پاسخ، وعدههایی کلی در زمینه مبارزه با یهودیان داد؛ اما هرگز حمایت مستقیمی از آرمان فلسطین ابراز نکرد.
واقعیت آن است که رویکرد هیتلر نسبت به جهان اسلام، عموماً ابزاری و بر اساس منافع ژئوپلیتیک آلمان در تقابل با انگلستان و شوروی بود. فلسطینیها برای نازیها تنها در حد یک قطعه از صفحه شطرنج بزرگ جنگ مطرح بودند. وعدههای هیتلر نه بر اساس باور به عدالت یا حق فلسطینیها، بلکه با هدف تضعیف نفوذ انگلستان در خاورمیانه داده میشد.
از سوی دیگر، صهیونیستها طی دهههای بعد، کوشیدهاند این دیدار را بهعنوان سندی برای پیوند آرمان فلسطین با فاشیسم و نازیسم جلوه دهند. تصویری که هدف آن تخریب مشروعیت تاریخی مبارزات ملت فلسطین و القای همدستی آنان با نژادپرستی نازیهاست.
در نتیجه، دیدار مفتی اعظم با هیتلر را باید در بستر تاریخی و شرایط بحرانی آن زمان تحلیل کرد؛ شرایطی که در آن برخی رهبران کشورهای تحت استعمار، به امید رهایی از سلطه استعماری، به قدرتهای جهانی متوسل شدند. اما نباید فراموش کرد که هیتلر نه حامی فلسطینیها بود و نه باورمند به حق آنان، بلکه تنها بهدنبال استفاده تاکتیکی از نارضایتی جهان عرب در برابر انگلستان بود.
