طرحی که جرج مارشال وزیر خارجه آمریکا در دوران ریاست جمهوری ترومن در ۵ ژوئن ۱۹۴۷ ضمن نطقی پیشنهاد کرد. پشنهاد مارشال این بود که آمریکا برای بازگرداندن ثبات اقتصادی به اروپای بعد از جنگ دوم جهانی تمام تلاش خود را به کار بگیرد. مارشال پیشنهاد کرد که برنامه‌ای چند جانبه، با موافقت دولت‌های اروپایی، برای این منظور تهیه شود. این طرح به بسیاری از کشورهای اروپای غربی کمک کرد تا اقتصاد خود را پس از جنگ بازسازی کنند.
مخالفت شوروی
وزیران خارجه انگلستان، فرانسه و شوروی در ۲۷ ژوئن ۱۹۴۷ برای مذاکره در بارۀ پیشنهاد گرد آمدند. اما شوروی آن را رد کرد و به تبع آن کشورهای کمونیست و بلوک شرق آن را نپذیرفتند، و کشورهای فنلاند و اسپانیا نیز در این برنامه شرکت نکردند.
آغاز همکاری اقتصادی اروپا
در ۱۲ ژوئیه ۱۹۴۷ نمایندگان شانزده دولت ( اتریش، انگلستان، ایتالیا، ایرلند، ایسلند، بلژیک، پرتغال، ترکیه، دانمارک، سوئد، سوئیس، فرانسه، لوکزامبورگ، نروژ، هلند، یونان) برای تشکیل کنفرانس همکاری اقتصادی اروپا در پاریس گردآمدند. این کشورها سپس برنامه‌ای برای ۱۹۴۷_۱۹۵۱ ریختند که طرح بازسازی اروپا نام گرفت و پس از آن سازمان همکاری اقتصادی اروپا برای اجرای آن طرح بوجود آمد.
انگیزه آمریکا از طرح مارشال
وضع تاریک اقتصادی و از هم گسیختگی اجتماعی جوامع اروپایی پس از جنگ جهانی دوم به همراه خطر قریب‌الوقوع همه‌گیری کمونیسم در قاره سبز، انگیزه‌های کافی را در اختیار ایالات متحده برای کمک به بازسازی اروپا قرار می‌داد. جرج اف. کنان دیپلمات بلندپایه آمریکایی دربارهٔ شرایط پس از جنگ و طرح جرج مارشال وزیر امور خارجه وقت ایالات متحده اینطور اظهار نظر می‌کند:
اروپا در وضعیت آشفته‌ای قرار داشت. کسی می‌بایست کاری می‌کرد. اگر او (مارشال) ابتکار عمل را به دست نمی‌گرفت، کس دیگری این کار را می‌کرد.
دستاورد برای آمریکا
بودجه طرح مارشال ۱۲ میلیارد دلار بود که آمریکا با صرف این هزینه ضمن احیای اقتصاد اروپای غربی پایه‌های نفوذ خود را نیز در این کشورها استوارتر ساخت و پیمان آتلانتیک شمالی که به دنبال اجرای طرح مارشال منعقد شد حضور نظامی آمریکا را در اروپا تثبیت کرد.
سرآغاز دو قطبی شدن جهان
طرح مارشال سرآغاز دوقطبی شدن کامل جهان و تعیین حوزه نفوذ دو قدرت بود؛ چرا که کشورهایی که به این طرح جواب مثبت دادند وابستگی خود را به اردوگاه غرب و آن‌ها که پاسخ منفی دادند وابستگی‌شان به بلوک شرق را نمایان ساختند.
