اصل رهبری یا Führerprinzip مفهومی است که در دوران ناسیونال‌سوسیالیسم آلمان به‌عنوان یک اصل اساسی در ساختار سیاسی و اجتماعی به کار گرفته شد. بر اساس این اصل، تمام قدرت و اختیار در دست یک رهبر متمرکز می‌شود و تصمیم‌گیری‌ها به‌صورت دیکتاتوری از بالا به پایین انجام می‌گیرد، بدون نظارت یا مشارکت دموکراتیک.
▪️▪️ویژگی‌های کلیدی
▫️تمرکز قدرت: رهبر (Führer) دارای اختیار مطلق است و تصمیمات او بدون نیاز به تأیید یا مشورت با دیگران اجرا می‌شود.
▫️ساختار سلسله‌مراتبی: هر سطح از سازمان یا جامعه تحت فرمان سطح بالاتر خود قرار دارد، و این سلسله‌مراتب تا بالاترین سطح، یعنی رهبر، ادامه می‌یابد.
▫️عدم وجود دموکراسی: در این سیستم، انتخابات و تصمیم‌گیری‌های جمعی جایگاهی ندارند و همه چیز بر اساس دستورات رهبر انجام می‌شود.
▪️▪️پیاده‌سازی در آلمان نازی
پس از به قدرت رسیدن آدولف هیتلر، اصل رهبری به‌طور گسترده‌ای در تمام سطوح دولت و جامعه آلمان نازی اجرا شد. با تصویب «قانون تفویض اختیارات» در ۲۴ مارس ۱۹۳۳، هیتلر توانست بدون نیاز به تصویب پارلمان، قوانین را وضع و اجرا کند. این قانون زمینه‌ساز تمرکز کامل قدرت در دست هیتلر شد.
▪️▪️تأثیرات اجتماعی و اقتصادی
اصل رهبری نه‌تنها در ساختار سیاسی، بلکه در سازمان‌های اجتماعی و اقتصادی نیز اعمال شد. رهبران سازمان‌ها و شرکت‌ها به‌جای انتخاب دموکراتیک، توسط مقامات بالاتر منصوب می‌شدند و کارکنان موظف به اطاعت کامل از آن‌ها بودند. این سیستم به حذف اتحادیه‌ها و سازمان‌های مستقل منجر شد و کنترل کامل دولت بر جامعه را تضمین کرد.
▪️▪️نقد و تحلیل
برخی تحلیل‌گران، مانند دی‌موت مایر، معتقدند که اصل رهبری از نظر تاریخی بی‌سابقه است و برخلاف نظام‌های مطلقه سنتی، هیچ‌گونه محدودیتی برای قدرت رهبر قائل نیست. همچنین، این اصل با استفاده از مفاهیم روان‌شناسی جمعی، مانند نظریات زیگموند فروید و گوستاو لوبون، به توضیح چگونگی پذیرش و اطاعت مردم از رهبر می‌پردازد.
